دژنراسیون ماکولا نوع خشک: یک بیماری چشمی شایع در پیری چشم

بیماری دژنراسیون ماکولا چیست؟ این بیماری که به عنوان یکی از شایع‌ترین انواع بیماری چشمی شناخته می‌شود که با افزایش سن خود را نمایان می‌کند. در واقع وضعیتی است که باعث تاری دید یا کاهش بینایی در دید مرکزی می‌گردد. این بیماری، بخشی از شبکیه که مسئولیت دید واضح و مرکزی را بر عهده دارد، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ماکولا که اغلب به عنوان لکه زرد نیز نامیده می‌شود، در مرکز شبکیه قرار دارد و برای فعالیت‌هایی مانند خواندن، رانندگی و تشخیص چهره‌ها ضروری است.

این بیماری معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و می‌تواند ابتدا در یک چشم ظاهر شود و سپس به چشم دیگر گسترش یابد، یا همزمان هر دو چشم را درگیر کند. با گذشت زمان، کاهش بینایی تدریجی رخ می‌دهد و ممکن است توانایی انجام کارهای روزمره را مختل کند، اما این به معنای از دست دادن کامل بینایی نیست. کاهش بینایی معمولاً محدود به دید مرکزی است و افراد اغلب بینایی جانبی خود را حفظ می‌کنند. برخی افراد تنها با کاهش بینایی خفیف مواجه هستند، در حالی که در برخی دیگر این مشکل می‌تواند شدیدتر هم باشد. البته تشخیص زودهنگام و اقدامات خودمراقبتی می‌تواند به تأخیر انداختن پیشرفت بیماری کمک کند.

درباره آب مروارید چشم بیشتر بدانید.

علائم دژنراسیون ماکولا چشم (نوع خشک)

علائم دژنراسیون ماکولا نوع خشک معمولاً به صورت تدریجی و بدون درد ظاهر می‌شوند. این علائم معمولا شامل اعوجاج‌های بصری مانند خمیده به نظر رسیدن خطوط مستقیم، کاهش بینایی در دید مرکزی یک یا هر دو چشم، نیاز به نور روشن‌تر برای خواندن یا کارهای نزدیک، دشواری بیشتر در تطبیق با سطوح نور کم (مانند ورود به رستوران یا تئاتری با نور کم)، افزایش تاری کلمات چاپی، مشکل در تشخیص چهره‌ها، و وجود یک نقطه تار یا نقطه کور مشخص در میدان دید هستند. این بیماری چشمی می‌تواند تنها یک چشم را درگیر کند و در این صورت، ممکن است فرد تغییرات را متوجه نشود، زیرا چشم سالم، کمبود دید را جبران می‌کند. همچنین، این وضعیت بینایی جانبی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و بنابراین منجر به کوری کامل نمی‌شود.

دژنراسیون ماکولا نوع خشک چگونه است؟ یکی از دو نوع اصلی دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن است. این نوع می‌تواند به دژنراسیون ماکولا نوع مرطوب تبدیل شود، که در آن رگ‌های خونی زیر شبکیه رشد کرده و نشت می‌کنند. نوع خشک شایع‌تر است اما پیشرفت آن معمولاً کند و طی سال‌ها رخ می‌دهد، در حالی که نوع مرطوب می‌تواند باعث تغییرات ناگهانی در بینایی و کاهش بینایی شدید شود. در موارد پیشرفته، تجمع دروزن (Drusen)، که لکه‌های زردرنگی زیر شبکیه هستند، نقش کلیدی در تخریب سلول‌های حساس به نور ایفا می‌کند و منجر به نازک شدن بافت ماکولا می‌شود.

اگر متوجه تغییرات در دید مرکزی خود، مانند اعوجاج یا نقاط کور، شدید یا توانایی دیدن جزئیات ریز را از دست دادید، حتماً به متخصص چشم مراجعه کنید. این تغییرات می‌توانند اولین نشانه‌های دژنراسیون ماکولا باشند، به ویژه اگر بالای ۶۰ سال سن دارید. بررسی منظم چشم‌ها می‌تواند به شناسایی زودهنگام این بیماری چشمی کمک کند و از پیشرفت آن جلوگیری نماید.

درمان جدید دژنراسیون ماکولا

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در درمان دژنراسیون ماکولا نوع خشک حاصل شده است، هرچند هنوز درمان قطعی برای این بیماری چشمی وجود ندارد. تحقیقات جدید بر استفاده از داروهای مهارکننده سیستم کمپلمان، مانند پگ‌ستیکوپلان (pegcetacoplan) و آواسینتاد (avacincaptad pegol)، اشاره دارند. این داروها با تزریق داخل چشمی، التهاب و پیشرفت تخریب ماکولا را کاهش می‌دهند و می‌توانند سرعت از دست رفتن دید مرکزی را کند کنند. همچنین، مکمل‌های غذایی بر پایه فرمول AREDS2 (حاوی ویتامین‌های C، E، روی، مس، لوتئین و زآگزانتین) همچنان برای کاهش پیشرفت بیماری توصیه می‌شوند. پژوهش‌های در حال انجام روی ژن‌درمانی و سلول‌های بنیادی نیز نویدبخش هستند، اما هنوز در مراحل آزمایشی‌اند. این درمان‌ها با هدف حفظ سلامت شبکیه و لکه زرد، امید به بهبود کیفیت زندگی بیماران را افزایش داده‌اند.

علل بروز دژنراسیون ماکولا نوع خشک

هیچ کس دقیقاً نمی‌داند چه چیزی باعث بیماری چشمی دژنراسیون ماکولا می‌شود، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی، از جمله سیگار کشیدن، چاقی و رژیم غذایی، در آن نقش دارند. این بیماری با افزایش سن چشم توسعه می‌یابد و ماکولا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ماکولا بخشی از شبکیه است که مسئولیت دید واضح در خط مستقیم دید را بر عهده دارد. با گذشت زمان، بافت ماکولا نازک می‌شود و سلول‌های مسئول بینایی از بین می‌روند. دروزن، که رسوبات زردرنگی هستند، اغلب در زیر شبکیه تجمع می‌یابند و نشانه‌ای از مراحل اولیه این بیماری چشمی به شمار می‌روند. پیری چشم یکی از عوامل اصلی است، اما عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

در افراد مسن، تغییرات سلولی در شبکیه منجر به کاهش بینایی می‌شود. لکه زرد، که همان ماکولا است، حساس‌ترین بخش برای نور است و آسیب به آن مستقیماً بر دید مرکزی تأثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب مزمن یا اختلالات متابولیکی نیز می‌توانند در پیشرفت دژنراسیون نقش داشته باشند، هرچند علت دقیق هنوز ناشناخته است.

عوامل تأثیرگذار بر کاهش دید مرکزی در دژنراسیون خشک

عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را افزایش دهند. سن یکی از مهم‌ترین عوامل است؛ این بیماری چشمی بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال شایع است. سابقه خانوادگی و ژنتیک نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند، زیرا این بیماری ارثی است و محققان چندین ژن مرتبط با آن را شناسایی کرده‌اند. نژاد نیز تأثیرگذار است؛ دژنراسیون ماکولا در افراد سفیدپوست شایع‌تر است. سیگار کشیدن یا قرار گرفتن منظم در معرض دود تنباکو خطر ابتلا را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. چاقی می‌تواند احتمال پیشرفت از مراحل اولیه به مراحل شدیدتر را بیشتر کند. همچنین، بیماری‌های قلبی-عروقی، مانند بیماری‌های قلب یا عروق خونی، افراد را در معرض خطر بالاتر قرار می‌دهد.

برای کاهش این خطرات، کنترل وزن، اجتناب از سیگار و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای کمک‌کننده است. پیری چشم اجتناب‌ناپذیر است، اما سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر آن را بر شبکیه و ماکولا کاهش دهد.

عوارض دژنراسیون ماکولا

افرادی که دژنراسیون ماکولا آنها به کاهش بینایی مرکزی پیشرفته رسیده، در معرض خطر بالاتر افسردگی و انزوای اجتماعی قرار دارند. با از دست دادن شدید بینایی، افراد ممکن است توهمات بصری ببینند، که این وضعیت سندرم چارلز بونت نامیده می‌شود. علاوه بر این، نوع خشک این بیماری می‌تواند به نوع مرطوب نیز تبدیل شود، که اگر درمان نشود، به سرعت منجر به از دست دادن کامل بینایی می‌شود. این عوارض نه تنها بر دید مرکزی تأثیر می‌گذارند، بلکه کیفیت زندگی را نیز کاهش می‌دهند.

در موارد پیشرفته، تشکیل دروزن بیشتر و تخریب شبکیه می‌تواند چالش‌های روزانه مانند خواندن یا رانندگی را غیرممکن کند. بنابراین، نظارت مداوم بر بیماری چشمی ضروری است تا از تبدیل به مراحل خطرناک‌تر جلوگیری شود.

پیشگیری از دژنراسیون ماکولا نوع خشک

برای شناسایی علائم اولیه دژنراسیون ماکولا، معاینات منظم چشم ضروری است. اقدامات زیر می‌توانند خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا نوع خشک را کاهش دهند:

• مدیریت تمام شرایط پزشکی، مانند بیماری‌های قلبی-عروقی یا فشار خون بالا، با مصرف داروها و پیروی از دستورات تیم پزشکی.
• سیگار نکشیدن؛ افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر هستند و کمک حرفه‌ای برای ترک سیگار توصیه می‌شود.
• حفظ وزن سالم و ورزش منظم؛ اگر نیاز به کاهش وزن دارید، کالری مصرفی را کم کنید و فعالیت بدنی را افزایش دهید. انتخاب رژیم غذایی غنی از میوه‌ها و سبزیجات، که حاوی ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان هستند و خطر ابتلا را کاهش می‌دهند. گنجاندن ماهی در رژیم غذایی؛ اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی می‌توانند خطر دژنراسیون را کم کنند. آجیل‌هایی مانند گردو نیز منبع خوبی از امگا-۳ هستند.

علاوه بر این، محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید با عینک آفتابی، مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین‌های C، E، بتاکاروتن، روی و مس (مانند فرمول AREDS) می‌تواند به کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند، هرچند این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. سبک زندگی سالم نه تنها پیری چشم را مدیریت می‌کند، بلکه سلامت کلی شبکیه و ماکولا را حفظ می‌نماید.

سخن پایانی

در نهایت، دژنراسیون ماکولا نوع خشک یک بیماری چشمی جدی است که با تمرکز بر پیشگیری و تشخیص زودهنگام قابل مدیریت است. با آگاهی از علائم مانند کاهش بینایی در دید مرکزی، تجمع دروزن و تغییرات در لکه زرد، افراد می‌توانند اقدامات لازم را انجام دهند. تحقیقات ادامه‌دار در زمینه ژنتیک و درمان‌های جدید امیدهایی برای آینده ایجاد کرده است، اما در حال حاضر، تمرکز بر سبک زندگی سالم بهترین استراتژی است. اگر علائمی مشاهده کردید، فوراً به متخصص مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. این بیماری اگرچه چالش‌برانگیز است، اما با مراقبت مناسب، کیفیت زندگی را می‌توان حفظ کرد.