قرص اورژانسی چیست؟ بهترین زمان مصرف و عوارض احتمالی آن

قرص اورژانسی تنها راه پیشگیری مؤثر از بارداری بعد از رابطه جنسی پرخطر است. اگر روش‌های معمول پیشگیری در شرایط خاصی مؤثر یا در دسترس نبوده و حالا احساس خطر می‌کنید، حداکثر ۳ تا ۵ روز برای مصرف این قرص‌ها و جلوگیری از بارداری قریب‌الوقوع فرصت دارید. این قرص‌ها دستورالعمل استفاده مشخصی دارند و باید به‌اندازه مناسب و در زمان مناسب مصرف شوند تا مؤثر باشند.‌ در این راهنما درباره قرص اورژانسی بارداری نکات استفاده و عوارض آن حرف می‌زنیم.

قرص اورژانسی برای پیشگیری از بارداری

قرص اورژانسی یک داروی‌ مؤثر برای جلوگیری موقت از بارداری است. این دارو جلوی تخمک‌گذاری را می‌گیرد و آن را به تأخیر می‌اندازد؛ طبیعتا اگر تخمکی در کار نباشد، لقاحی شکل نمی‌گیرد و بارداری اتفاق نمی‌افتد. اما اگر لقاح از قبل شکل گرفته باشد، قرص اورژانسی بی‌تأثیر خواهد بود. دقت کنید که این دارو صرفا برای جلوگیری موقت کاربرد دارد و برای پیشگیری درازمدت (مصرف مداوم) اصلا مناسب نیست.

اگر اخیرا رابطه جنسی پرخطر داشتید و حالا قصد مصرف قرص اورژانسی دارید، وقت‌تان را صرف انتظار در مطب نکنید. پزشک زنان آنلاین دکترساینا سریع و راحت اطلاعات مربوط به این دارو را در اختیارتان می‌گذارد.

انواع قرص اورژانسی ضدبارداری

در این بخش با انواع قرص‌های اورژانسی ضدبارداری آشنا شوید.

۱. قرص اورژانسی لوونورژسترول

قرص‌های حاوی لوونورژسترول روند تخمک‌گذاری را به تأخیر می‌اندازد و تخمک‌ها را مهار می‌کند تا جلوی لانه‌گزینی را بگیرد. این داروی ضدبارداری نوعی پروژسترون مصنوعی با مکانیسم اثرگذاری مشابه پروژسترون طبیعی است و معمولا در در یک دُز ۱٫۵میلی‌گرمی یا دو دُز ۰٫۷۵میلی‌گرمی مصرف می‌شود. این دارو بدون نسخه پزشک از هر داروخانه‌ای قابل‌تهیه است.

۲. قرص اورژانسی اولیپریستال استات

این داروی تعدیل هورمونی که اثر پروژسترون طبیعی را مسدود می‌کند و جلوی اتصال پروژستین به گیرنده پروژسترون را می‌گیرد، در اصل برای درمان فیبروئید‌های رحمی کاربرد دارد. اما فرم خاصی از آن به اسم «EllaOne» به‌عنوان قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری ناخواسته مؤثر است. این دارو را فقط با نسخه پزشک می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید.

۳. قرص اورژانسی ترکیبی

در این روش پیشگیری، دو هورمون پروژستین و استروژن در دو دُز بالاتر و با فاصله زمانی مشخص وارد بدن می‌شوند و تخمک‌گذاری را قطع می‌کنند. برای مثال قرص پیشگیری از بارداری LD حاوی ترکیبی از استروژن و پروژستین است و برای آنکه مؤثر باشد باید ظرف ۷۲ ساعت ۸ عدد مصرف شود: ۴ عدد همزمان، ۴تای بعدی (در بهترین حالت) ۱۲ ساعت بعد.

زمان مصرف قرص اورژانسی ضدبارداری

مهمترین نکته‌ای که باید در مورد قرص‌های ضدبارداری اورژانسی بدانید اهمیت زمان مصرف آنهاست. قرص اورژانسی ضدبارداری را هرچه سریع‌تر مصرف کنید، خطر بارداری کمتر خواهد بود. در حالت ایدئال بهتر است این قرص‌ها ظرف ۲۴ ساعت پس‌از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شوند؛ با‌این‌حال زمان دقیق بسته به نوع قرص متغیر است:

• لوونورژسترول: معمولا تا ۳ روز؛
• اولیپریستال: معمولا تا ۵ روز؛
• اورژانسی‌های ترکیبی: بین ۳ تا ۵ روز.

اثربخشی انواع قرص اورژانسی ضدبارداری

انواع قرص‌های ضدبارداری اضطراری اثربخشی متفاوت دارند. برای مثال:

• قرص اورژانسی لوونورژسترول باید ظرف ۷۲ ساعت پس‌از رابطه جنسی مصرف شود. اگر ظرف ۲۴ ساعت اول مصرف کنید، حدود ۹۴٪ و اگر ظرف ۷۲ ساعت مصرف کنید، حدودا ۵۸٪ مؤثر است.
• قرص اورژانسی اولیپریستال استات را می‌توان تا ۱۲۰ ساعت پس‌از رابطه مصرف کرد. اثربخشی آن در ۲۴ ساعت اول حدود ۹۸٪ و در ۱۲۰ ساعت حدود ۸۵٪ است.
• قرص‌های اورژانسی ترکیبی در ۲۴ ساعت اول حدود ۹۵٪، در ۴۸ ساعت حدود ۸۵٪ و در ۷۲ ساعت حدود ۵۸٪ مؤثرند.

موارد مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی گزینه مناسبی برای استفاده مداوم نیست. از این دارو فقط در شرایط زیر استفاده کنید:

• داشتن رابطه جنسی بدون هیچ نوع روش پیشگیری از بارداری؛
• شکست در کنترل بارداری (پارگی کاندوم، لغزش یا استفاده نادرست از آن و یا فراموش کردن قرص‌های پیشگیری از بارداری)؛
• رابطه جنسی بدون رضایت و اجباری (تجاوز جنسی)؛
• محاسبه اشتباه دوره پرهیز (درصورت جلوگیری طبیعی)؛
• جابه‌جاشدن IUD و خروج آن از بدن.

موارد منع مصرف قرص اورژانسی ضدبارداری

موارد منع مصرف قرص‌های اورژانسی ضدبارداری محدوند. اگر به ترکیبات این قرص‌ها حساسیت دارید، از مشکلات قلبی و کبدی رنج می‌برید یا باردار هستید، مصرف قرص‌ اورژانسی فقط با تجویز پزشک و صحبت درباره عوارض این داروها مجاز است. برای کسب اطلاعات دقیق از خدمات ویزیت آنلاین دکترساینا برای گفت‌و‌گو با متخصصان حاذق بهره‌مند شوید.

عوارض احتمالی قرص اورژانسی را بشناسید!

قرص پیشگیری اضطراری از بارداری ایمن و مؤثر است و به احتمال زیاد اثر منفی بر قدرت باروری زن‌ها نمی‌گذارد، اما مثل تمام قرص‌ها عوارض جانبی خفیف و کم‌خطری دارد که احتمالا تا چند روز ادامه‌دار خواهند بود. رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• تغییرات چرخه‌های قاعدگی طبیعی (پریودی زودتر یا دیرتر)؛
• خون‌ریزی سبک (لکه‌بینی) یا خون‌ریزی شدید در قاعدگی بعدی؛
• حالت‌تهوع و استفراغ؛
• احساس خستگی؛
• سردرد و سرگیجه؛
• حساسیت به لمس پستان؛
• درد معده یا گرفتگی شکمی.

توصیه مهم: درصورت شدت و تداوم این علائم حتما پزشک متخصص زنان را در جریان بگذارید. فراموش نکنید که این قرص‌ها به‌اندازه روش‌های پیشگیری مستمر مؤثر نیستند و در درازمدت نمی‌توانند جلوی بارداری را بگیرند. همچنین از شما در برابر عفونت‌های مقاربتی مثل HIV مراقبت نمی‌کنند.

مواردی که قرص اورژانسی را بی‌اثر می‌کنند!

مهم‌ترین مسئله‌ای که از اثربخشی قرص اورژانسی می‌کاهد، رعایت‌نکردن زمان‌بندی توصیه‌شده است. باقی موارد عبارت‌اند از:

• استفراغ ظرف دو ساعت پس از مصرف قرص اورژانسی ضدبارداری؛
• وزن زیاد و شاخص توده بدنی بالا (فقط تأثیر لوونورژسترول را کمتر می‌کند)؛
• تداخل دارویی (مثلا با برخی از داروهای ضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی).

کلام آخر

قرص اورژانسی لزوما نیازی به تجویز پزشک ندارد و مستقیما از داروخانه‌ها قابل‌تهیه است، اما جزئیات مصرف این دارو به‌قدری مهم و تأثیرگذار است که پیشنهاد می‌کنیم حتما در مورد مصرفش با یک پزشک صحبت کنید. اگر مدت‌زمان نسبتا زیادی از رابطه جنسی پرخطر گذشته و فرصت مراجعه به پزشک ندارید، طی یک گفت‌و‌گوی آنلاین با پزشک متخصص زنان در سامانه سلامت دکترساینا تمام اطلاعات لازم را قبل‌از مصرف کسب کنید.