۲۰ رمان و داستان کوتاه خواندنی درباره بحران انرژی و کمبود منابع
این روزها که در ایران کمبود تولید انرژی را با خاموشیهای مکرر و محدودیت مصرف حس میکنیم، با خودم فکر کردم چرا نگاهی به ادبیات نکنم و ببینم نویسندگان دنیا چطور این بحران را تصویر کردهاند. در ادبیات علمیتخیلی و داستانهای آیندهنگر، تصور کمبود انرژی به خاموش شدن لامپها محدود نمیشود؛ گاهی آغاز...
این روزها که در ایران کمبود تولید انرژی را با خاموشیهای مکرر و محدودیت مصرف حس میکنیم، با خودم فکر کردم چرا نگاهی به ادبیات نکنم و ببینم نویسندگان دنیا چطور این بحران را تصویر کردهاند. در ادبیات علمیتخیلی و داستانهای آیندهنگر، تصور کمبود انرژی به خاموش شدن لامپها محدود نمیشود؛ گاهی آغاز زنجیرهای از تغییرات بزرگ است که بر زندگی مردم، سیاست و حتی شکل شهرها اثر میگذارد.
بعضی نویسندگان این بحران را در قالب داستانهایی مهیج و پرکشش روایت کردهاند تا هشدار بدهند که بیتوجهی به منابع چه آیندهای میسازد. این کتابها و داستانها، از شهرهای غرقشده گرفته تا سرزمینهای خشک و بیآب، ما را به دنیاهایی میبرند که مردم برای هر وات برق یا هر قطره سوخت باید بجنگند. آنها به ما نشان میدهند که کمبود انرژی چطور میتواند توازن قدرت را تغییر دهد و حتی شکل تمدن را عوض کند.
ایدهها و تصویرهایی که در این آثار میبینیم، گاهی آنقدر واقعیاند که احساس میکنیم ممکن است فردا صبح در اخبار آنها را بشنویم. در ادامه، چند نمونه از این داستانها را با هم مرور میکنیم.
1. The Windup Girl – پائولو باچیگالوپی (Paolo Bacigalupi)
داستان در آیندهای نهچندان دور در بانکوک رخ میدهد؛ زمانی که سوختهای فسیلی تمام شده و دنیا بر پایه «کالری» زیستی میچرخد. شرکتهای عظیم زیستفناوری، بذرها و مواد غذایی را در انحصار خود دارند و هر کس بخواهد چیزی بکارد یا بفروشد، باید به آنها وابسته باشد. در این جهان، انرژی بهقدری کمیاب است که حتی کشتیها و وسایل نقلیه با نیروی مکانیکی و حیوانی حرکت میکنند. شخصیت اصلی، امیکو؛ انسانی ساختهشده در آزمایشگاه که برای خدمت طراحی شده اما در این هرجومرج به دنبال آزادی است. کمبود انرژی همهچیز را تغییر داده: از سیاست و اقتصاد گرفته تا روابط انسانی. فضای داستان پر از تنش، رقابت و بقاست و خواننده را با این سوال رها میکند که در جهانی بیانرژی، چه چیزی ارزشمندتر از یک وعده غذای سالم است. این کتاب برنده جوایز مهمی مثل هوگو و نبیولا شده و نمونهای برجسته از علمیتخیلی زیستمحیطی است.
2. The Water Knife – پائولو باچیگالوپی (Paolo Bacigalupi)
این رمان ما را به جنوبغربی آمریکا میبرد؛ جایی که آب کمیابتر از طلا شده است. خشکسالیهای پیاپی، شهرها و ایالتها را به دشمنان هم تبدیل کرده که برای تصاحب منابع آبی دست به هر کاری میزنند. در اینجا، بحران آب و انرژی به هم گره خورده است: بدون آب، تولید انرژی و کشاورزی فلج میشود. قهرمان داستان، مأموری به نام انجل است که برای یک شرکت خصوصی کار میکند و ماموریت دارد حقوق آب رقبا را به هر شکل ممکن تصاحب کند. فضای داستان پر از خشونت، توطئه و نبرد بر سر بقاست. نویسنده بهخوبی نشان میدهد که کمبود منابع حیاتی چگونه میتواند جامعه را به سوی قانون جنگل بکشاند. این کتاب به همان اندازه که یک تریلر مهیج است، یک هشدار جدی درباره آینده هم به حساب میآید.
3. New York 2140 – کیم استنلی رابینسون (Kim Stanley Robinson)
در این داستان، نیویورک دیگر همان شهر پرزرقوبرق امروز نیست. گرمایش جهانی باعث بالا آمدن سطح دریا شده و بخش زیادی از شهر زیر آب رفته است. مردم در برجهای بلند زندگی میکنند که مثل جزیره از آب سر برآوردهاند. انرژی کمیاب است و شهر برای ادامه حیات به فناوریهای جایگزین و ابتکارهای خلاقانه وابسته شده است. روایت از زاویه دید چند شخصیت مختلف پیش میرود؛ هر کدام با مشکل و امید خودشان. این داستان ترکیبی از ماجراجویی، تحلیل اقتصادی و تصویرسازی دقیق از شهری است که با وجود بحران، هنوز زنده است. خواندنش مثل قدم زدن در آیندهای است که شاید آنقدرها هم دور نباشد.
4. 2312 – کیم استنلی رابینسون (Kim Stanley Robinson)
ماجرا در قرن بیستوسوم اتفاق میافتد، زمانی که انسان در سراسر منظومه شمسی پراکنده شده. با این حال، زمین هنوز با تغییرات اقلیمی و کمبود منابع انرژی دستوپنجه نرم میکند. در این دنیا، سفر بین سیارات و زندگی در مستعمرات فضایی به فناوریهای پیشرفته وابسته است، اما حتی آنجا هم چالش انرژی وجود دارد. داستان با یک توطئه بزرگ آغاز میشود که میتواند سرنوشت کل منظومه را تغییر دهد. نویسنده با جزئیات علمی و تصویری، دنیایی را میسازد که هم جالب و هم هشداردهنده است. بحران انرژی در این کتاب فقط یک مشکل زمینی نیست، بلکه چالشی بینسیارهای است. این اثر نمونهای عالی از پیوند علمیتخیلی سخت با دغدغههای واقعی بشر است.
5. Parable of the Sower – اوکتاویا ای. باتلر (Octavia E. Butler)
این رمان تصویری تلخ از آمریکا در دهه ۲۰۳۰ ارائه میدهد؛ کشوری که زیر بار تغییرات اقلیمی، خشکسالی و کمبود شدید انرژی و آب خم شده است. جوامع شهری و روستایی فروپاشیده و مردم در محلههای محصور و محافظتشده زندگی میکنند تا از غارت و خشونت در امان باشند. قهرمان داستان، دختری جوان به نام لورن است که استعداد خاصی در همدلی دارد و میتواند درد دیگران را حس کند. او با یک فاجعه شخصی روبهرو میشود که مجبورش میکند از منطقه امن خود خارج شود و در سفری خطرناک، به دنبال ایجاد جامعهای نو بر اساس فلسفه «زمینبذر» برود. کمبود انرژی در این داستان فقط یک عامل فنی نیست، بلکه باعث تغییر بنیادین ساختار اجتماعی و روابط انسانی شده است. فضای اثر پر از جزییات ملموسی است که خواننده را متقاعد میکند چنین آیندهای میتواند واقعاً رخ دهد. این کتاب به دلیل دیدگاه تیزبینانه و پیشگویانهاش، همچنان الهامبخش خوانندگان و منتقدان است.
6. Parable of the Talents – اوکتاویا ای. باتلر (Octavia E. Butler)
این رمان دنباله Parable of the Sower است و ادامه سرگذشت لورن و جنبش «زمینبذر» را روایت میکند. شرایط کشور وخیمتر از قبل است: کمبود انرژی، ناامنی گسترده، و حکومت مرکزی که بیش از آنکه به مردم کمک کند، به دنبال اعمال ایدئولوژی سختگیرانه خود است. در این بستر، ظهور یک رهبر سیاسی با شعار «آمریکا را دوباره بزرگ کنیم» لایهای از پیشبینی حیرتآور به داستان اضافه میکند! اثر نشان میدهد که چگونه بحرانهای انرژی و منابع، میتوانند زمینهساز رشد سیاستهای اقتدارگرا شوند. روابط خانوادگی، ایمان و بقا در جهانی بیرحم، محور داستان را شکل میدهند. باتلر با مهارت، پیوند میان بحران انرژی و بحران هویت ملی را نشان میدهد. این کتاب نهتنها بهعنوان یک داستان علمیتخیلی، بلکه بهعنوان هشداری سیاسی و اجتماعی اهمیت دارد.
7. Lucifer’s Hammer – لری نیون و جری پورنل (Larry Niven & Jerry Pournelle)
در این رمان، یک دنبالهدار به زمین برخورد میکند و تمدن انسانی را نابود میسازد. پس از این رویداد، زیرساختهای انرژی از بین میروند و جهان وارد عصری تاریک میشود که در آن بقا مهمتر از هر چیز دیگر است. داستان با چندین خط روایی موازی پیش میرود و نشان میدهد که چگونه گروههای مختلف انسانها، از سیاستمداران گرفته تا کشاورزان، برای بازسازی جامعه و ایجاد منابع انرژی ابتدایی تلاش میکنند. برق و سوخت به کالاهای نایاب و گرانقیمت تبدیل میشوند و تولید هر نوع انرژی به مبارزهای جدی بدل میشود. اثر تصویری واقعگرایانه از سقوط و بازسازی تمدن ارائه میدهد. نویسندگان بهخوبی نشان میدهند که فناوری پیشرفته بدون زیرساخت انرژی، به سرعت بیارزش میشود. این کتاب یکی از شناختهشدهترین رمانهای فاجعهمحور در ژانر علمیتخیلی است.
8. The Sheep Look Up – جان برانر (John Brunner)
این رمان کلاسیک علمیتخیلی به بحران محیطزیستی و کمبود منابع، از جمله انرژی، در آیندهای نزدیک میپردازد. در این جهان، آلودگی هوا و آب به حدی رسیده که زندگی عادی غیرممکن شده و منابع سوختی رو به پایاناند. دولتها و شرکتها در تلاشاند با اقدامات فوری، فروپاشی کامل را به تعویق بیندازند، اما فساد و بیکفایتی اوضاع را بدتر میکند. کمبود انرژی در این داستان با کمبود مواد غذایی و بحران سلامت عمومی گره خورده است. نویسنده با نگاه انتقادی، جامعهای را تصویر میکند که قربانی حرص و بیتوجهی به طبیعت شده است. روایت پر از جزییات تلخ اما باورپذیر است و خواننده را به فکر فرو میبرد که چطور میتوان از رسیدن به چنین آیندهای جلوگیری کرد. این کتاب هنوز هم در بحثهای مربوط به تغییرات اقلیمی و بحران انرژی، مرجع است.
9. Stand on Zanzibar – جان برانر (John Brunner)
این رمان تصویری از جهان در سال ۲۰۱۰ ارائه میدهد؛ جهانی که با جمعیت بیش از حد، کمبود منابع و بحرانهای اجتماعی دستوپنجه نرم میکند. در این آینده، انرژی و سوخت دیگر به فراوانی گذشته نیست و سیستمهای شهری تحت فشار شدید قرار دارند. داستان بهصورت چندرشتهای روایت میشود و از اخبار، تبلیغات و زندگی شخصیتهای مختلف برای ساختن تصویر کلی استفاده میکند. کمبود انرژی در اینجا نه بهعنوان یک حادثه ناگهانی، بلکه بهصورت تدریجی و همزمان با فشار جمعیت و تخریب محیطزیست رخ داده است. نویسنده نشان میدهد که چگونه تراکم بیش از حد جمعیت، مصرف بیرویه و سیاستهای ناکارآمد میتوانند جامعه را به نقطه انفجار برسانند. اثر، حس واقعی یک بحران تدریجی را به خواننده منتقل میکند؛ بحرانی که هر روز کمی بدتر میشود. این کتاب از مهمترین رمانهای دیستوپیایی قرن بیستم به شمار میآید.
10. Oil Dômu – بن بووا (Ben Bova)
این رمان بهطور مستقیم به بحران نفت و تأثیر آن بر سیاست جهانی میپردازد. در داستان، جهان با کاهش شدید منابع نفتی مواجه شده و رقابت بین کشورها برای کنترل باقیمانده ذخایر، به تنشهای دیپلماتیک و حتی جنگ کشیده میشود. انرژی در این دنیا به سلاحی سیاسی و ابزاری برای اعمال فشار اقتصادی تبدیل شده است. قهرمان داستان باید در میانه این بحران، تعادلی بین نیازهای کشورش و خطرات جنگ پیدا کند. نویسنده با نگاه واقعگرایانه، پیچیدگی روابط بینالمللی در شرایط کمبود انرژی را ترسیم میکند. این کتاب به خوبی نشان میدهد که وابستگی بیش از حد به یک منبع انرژی، چگونه میتواند امنیت جهانی را به خطر بیندازد. روایتش بهشدت به مسائل واقعی امروز نزدیک است.
11. Power Play – بن بووا (Ben Bova)
در این رمان، محور داستان بر توسعه و بهرهبرداری از انرژیهای نو متمرکز است. گروهی از دانشمندان و سرمایهگذاران تلاش میکنند یک فناوری نوین انرژی را به بازار بیاورند، اما با مقاومت شدید شرکتهای بزرگ نفتی و سیاسیون روبهرو میشوند. بحران انرژی در این داستان، فرصتی برای نوآوری است اما همچنین منبعی از کشمکشهای بزرگ اقتصادی و اخلاقی میشود. نویسنده تنش میان آیندهگرایی و حفظ وضعیت موجود را با جزئیات به تصویر میکشد. داستان نشان میدهد که حتی راهحلهای نو، بدون اراده سیاسی و حمایت عمومی، ممکن است به جایی نرسند. شخصیتها در این روایت مجبورند میان سود کوتاهمدت و منافع بلندمدت جامعه انتخاب کنند. این کتاب بازتابی از چالش واقعی گذار به انرژی پاک است.
12. Fossil Fuel (داستان کوتاه) – فرانک هربرت (Frank Herbert)
این داستان کوتاه به پیامدهای تمامشدن سوختهای فسیلی میپردازد. در جهانی که نفت و گاز تقریباً تمام شده، دولتها و شرکتها به دنبال هر قطره باقیمانده هستند و این رقابت به درگیریهای خطرناک منجر میشود. هربرت با نثر موجز و تأثیرگذار، اضطراب و بیثباتی ناشی از کمبود انرژی را منتقل میکند. فضای داستان، حس ناامنی و فوریت را به خواننده القا میکند، گویی هر لحظه ممکن است همهچیز از هم بپاشد. این اثر کوتاه اما پرمفهوم، نشان میدهد که بحران انرژی چگونه میتواند همزمان اقتصاد، سیاست و زندگی روزمره مردم را متزلزل کند. ایدههای مطرحشده در آن، حتی امروز هم تازه و مرتبط به نظر میرسند. این داستان نمونهای از مهارت هربرت در فشردهگویی و ساختن جهانهای پرتنش است.
13. A Boy and His Dog (داستان کوتاه) – هارلان الیسون (Harlan Ellison)
این داستان در آیندهای پساآخرالزمانی میگذرد که جنگها و نابودی زیرساختها، منابع انرژی را بهشدت کمیاب کردهاند. قهرمان نوجوان داستان، همراه با سگ باهوش و تلپاتیکش، در زمینهای بایر و ویران پرسه میزند و برای زندهماندن به دنبال غذا، آب و هر منبع انرژی ممکن است. کمبود انرژی در این دنیا به معنای از بین رفتن هرگونه صنعت و حملونقل مدرن است؛ مردم برای روشنایی یا گرما به روشهای ابتدایی بازگشتهاند. فضای داستان تلخ، خشن و گاهی سیاهطنز است و روابط انسانی زیر فشار بقا بهطرز غریبی تغییر کرده است. الیسون با نثری تند و بیپروا، جهانی را تصویر میکند که در آن منابع محدود، ارزشمندتر از جان آدمها هستند. این اثر از مشهورترین داستانهای کوتاه علمیتخیلی قرن بیستم است و حتی به فیلم هم اقتباس شده.
14. رمان خشکسالی یا The Drought – جی. جی. بالارد (J. G. Ballard)
در این رمان، بحران به شکل خشکسالی شدید جهانی ظاهر میشود که منابع آب و به تبع آن تولید انرژی را نابود کرده است. رودخانهها خشک شدهاند و دریاچهها به زمین ترکخورده تبدیل شدهاند. قهرمان داستان، یک پزشک، شاهد فروپاشی جامعه و مهاجرت دستهجمعی مردم به دنبال منابع آب است. کمبود انرژی به دلیل وابستگی آن به آب، کارخانهها و صنایع را تعطیل کرده و شهرها را به مناطق مرده تبدیل کرده است. بالارد، فضای خشک و بیرحم این جهان را با جزییات حسی و تصویری توصیف میکند. داستان بیشتر بر تأثیر روانی و اجتماعی بحران تمرکز دارد تا جنبههای صرفاً فنی آن. این کتاب نمونهای شاخص از آثار فاجعهمحور بالارد است که بیشتر بر بُعد انسانی فاجعه تمرکز میکنند.
15. The Burning World – جی. جی. بالارد (J. G. Ballard)
این اثر، نسخه توسعهیافته رمان قبلی است و بر همان ایده کمبود آب و بحران منابع تأکید دارد اما با زاویهای متفاوت به موضوع میپردازد. اینبار، علت بحران آلودگی گسترده دریاها و آبهای سطحی است که باعث شده چرخه تبخیر و بارش مختل شود. نتیجه، کاهش بارندگی و خشکشدن تدریجی جهان است. در چنین شرایطی، تولید انرژی هم با مشکل جدی روبهرو شده و جوامع انسانی برای هر منبع کوچک باقیمانده میجنگند. قهرمان داستان، همراه با گروهی از بازماندگان، در جستجوی پناهگاهی امن سفر میکند. بالارد در این کتاب، ترکیبی از تنش روانی و فضای آخرالزمانی میآفریند که خواننده را با پرسشی اساسی روبهرو میکند: وقتی منابع حیاتی تمام شوند، انسانیت چه معنایی خواهد داشت؟
16. Fallen Angels – لری نیون، جری پورنل و مایکل فلین (Larry Niven, Jerry Pournelle & Michael Flynn)
این رمان در آیندهای روایت میشود که سیاستهای ضد فناوری و تغییرات شدید آبوهوایی، زمین را در یخبندانی طولانی فرو برده است. منابع انرژی تجدیدناپذیر به پایان رسیده و استفاده از فناوریهای پیشرفته نیز به دلایل سیاسی محدود شده است. قهرمانان داستان، دو فضانورد، در این زمین سرد و بیانرژی سقوط میکنند و تلاش میکنند زنده بمانند و به ایستگاه فضایی خود بازگردند. کمبود انرژی، سفر و بقا را در سطح زمین بسیار دشوار کرده است؛ از گرمایش گرفته تا تغذیه. نویسندگان با ترکیب ماجراجویی و طنز، انتقادی غیرمستقیم به بیتوجهی به علم و وابستگی به ایدئولوژیهای محدودکننده دارند. داستان یادآور این نکته است که بحران انرژی میتواند پیامدهای فراتر از کمبود برق یا سوخت داشته باشد و حتی بر آزادی علمی و اکتشافات فضایی تأثیر بگذارد.
17. The Silent Stars Go By – جیمز اس. ای. کوری (James S. A. Corey)
این داستان در دنیای علمیتخیلی «The Expanse» جریان دارد و به چالشهای بقا در یک کلونی انسانی دورافتاده میپردازد. کلونی برای تولید انرژی به منابع محدود محلی وابسته است و هرگونه نقص یا کمبود در این سیستم میتواند حیات همه ساکنان را تهدید کند. بحران انرژی در این اثر، فضای خفقانآور و تنش دائمی ایجاد میکند، چون هر تصمیم درباره مصرف یا ذخیره انرژی، پیامدهای مرگوزندگی دارد. نویسندهها با جزییات فنی و انسانی، نشان میدهند که زندگی در یک سیاره یا قمر دورافتاده بدون دسترسی پایدار به انرژی، تا چه حد آسیبپذیر است. روابط بین شخصیتها تحت فشار این بحران تغییر میکند و حتی همکاریهای اجتماعی به رقابت و کشمکش بدل میشود. اثر، پیوندی قوی بین علمیتخیلی فضایی و دغدغههای واقعی تأمین انرژی برقرار میکند. این داستان برای طرفداران فضای واقعگرایانه و علمی مجموعه The Expanse بسیار جذاب است.
18. Sunstorm – آرتور سی. کلارک و استیون باکستر (Arthur C. Clarke & Stephen Baxter)
در این رمان، تهدید اصلی از خورشید میآید: فورانی عظیم که میتواند زمین را نابود کند. بخش مهمی از داستان به تلاش جهانی برای ایجاد یک «سپر انرژی» اختصاص دارد که از زمین در برابر این رویداد محافظت کند. برای ساخت این سپر، نیاز به حجم عظیمی از انرژی است که باید از منابع مختلف و با بالاترین کارایی تأمین شود. نویسندگان با دقت علمی توضیح میدهند که چگونه بحران انرژی و تهدیدهای کیهانی میتوانند دستبهدست هم دهند و تمدن را در آستانه نابودی قرار دهند. داستان ترکیبی از مهندسی بزرگمقیاس، همکاری بینالمللی و فشار زمانی است. شخصیتها مجبورند تصمیمهایی بگیرند که میان بقای کل سیاره و خطرات فناوریهای ناشناخته تعادل ایجاد کند. این اثر از نمونههای شاخص «مهندسی کیهانی» در ادبیات علمیتخیلی است.
19. The Evening and the Morning and the Night – اوکتاویا ای. باتلر (Octavia E. Butler)
گرچه این داستان کوتاه بیشتر به یک اختلال ژنتیکی ساختگی میپردازد، اما کمبود منابع و انرژی هم در بستر روایت حضور دارد. جامعهای که در این داستان تصویر شده، باید با هزینههای بالای مراقبت و محدودیت امکانات کنار بیاید. هرگونه فعالیت صنعتی و تحقیقاتی نیازمند انرژی و بودجهای است که به دلیل بحرانهای پیدرپی، بهشدت کمیاب شده است. فضای داستان پر از فشار روانی و اجتماعی است و نشان میدهد که چطور کمبود منابع میتواند بر درمان بیماریها و کیفیت زندگی اثر بگذارد. باتلر با نثر دقیق و احساسی، شخصیتهایی را خلق میکند که زیر بار محدودیتها همچنان برای کرامت انسانی خود میجنگند. اثر، یادآور این است که بحران انرژی لزوماً به قطع برق یا سوخت محدود نمیشود، بلکه میتواند به صورت غیرمستقیم بر تمام بخشهای زندگی سایه بیندازد. این داستان یکی از نمونههای قوی علمیتخیلی اجتماعی است.
20. Bloodchild – اوکتاویا ای. باتلر (Octavia E. Butler)
این داستان کوتاه مشهور، رابطهای پیچیده بین انسانها و موجودات بیگانه را روایت میکند که در یک زیستبوم محدود و وابسته به منابع خاص زندگی میکنند. انرژی و منابع غذایی در این جهان تحت کنترل بیگانگان است و انسانها برای بقا باید با قوانین آنها سازگار شوند. این وابستگی، محدودیتهای شدیدی بر آزادی و انتخاب انسانها اعمال میکند. کمبود منابع و کنترل آنها به ابزاری برای حفظ سلطه تبدیل شده است. باتلر با فضاسازی دقیق، تنش دائمی بین وابستگی و تمایل به استقلال را به تصویر میکشد. گرچه داستان بهظاهر درباره تعامل بین دو گونه است، اما در عمق خود بازتابی از روابط قدرت، کنترل منابع و آسیبپذیری جوامع در برابر بحران انرژی و غذاست. این رمان نمونهای درخشان از پیوند علمیتخیلی با استعارههای اجتماعی است که هم سرگرمکننده و هم اندیشمندانه است.
خلاصه
مرور این ۲۰ رمان و داستان کوتاه نشان میدهد که بحران انرژی، سوخت یا منابع حیاتی فقط یک مشکل فنی یا اقتصادی نیست، بلکه رویدادی چندلایه است که میتواند زندگی روزمره، ساختارهای اجتماعی، سیاست و حتی اخلاق را دگرگون کند. نویسندگانی که این آثار را خلق کردهاند، با استفاده از تخیل علمی و مشاهده دقیق واقعیت، سناریوهایی ساختهاند که گاهی به طرز شگفتآوری با جهان امروز ما همخوانی دارند. از شهرهای غرقشده تا بیابانهای خشک، از کلونیهای فضایی تا روستاهای محصور، همه این داستانها هشداری هستند درباره پیامدهای نادیده گرفتن پایداری منابع. خواندن آنها نهتنها سرگرمکننده است، بلکه ذهن را وادار میکند درباره آیندهای که میخواهیم یا نمیخواهیم، بیشتر فکر کنیم.
- منبع : یک پزشک
- زمان انتشار : 1404/05/19
- لینک اصلی خبر : https://www.1pezeshk.com/archives/2025/08/ovels-and-short-stories-about-the-energy-crisis-and-the-scarcity-of-vital-resources.html
ثبت نظر