آیا کرم ضد آفتاب مانع جذب ویتامین D می‌شود؟

با شروع روزهای آفتابی تابستان، یک جمله بارها و بارها تکرار می‌شود، ضدآفتاب یادت نره! اما درست در میان این هشدارهای آشنا، سوالی ذهن بسیاری را درگیر می‌کند و آن هم این است که وقتی کرم ضدآفتاب جلوی اشعه فرابنفش خورشید را می‌گیرد، بدن چگونه ویتامین D تولید می‌کند؟

خبر خوب اینجاست که استفاده از ضدآفتاب، برخلاف تصور رایج، مانع کامل تولید ویتامین D نمی‌شود. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که حتی افرادی که به‌طور منظم از ضدآفتاب استفاده می‌کنند نیز همچنان می‌توانند ویتامین D کافی دریافت کنند. دلیلش ساده است چون بیشتر ما از ضدآفتاب با دقت کامل استفاده نمی‌کنیم، و همین میزان اندک نور خورشید هم برای فعال شدن فرآیند ساخت ویتامین D در پوست کافی است.

آیا استفاده روزانه از ضدآفتاب باعث کمبود ویتامین D می‌شود؟

این یکی از رایج‌ترین دغدغه‌ها در مورد استفاده مداوم از ضدآفتاب است؛ چون می‌دانیم تولید ویتامین D در بدن از طریق تابش نور خورشید به پوست انجام می‌شود. اما آیا واقعاً ضدآفتاب می‌تواند این فرآیند را مختل کند؟ پاسخ کوتاه این است که در شرایط عادی، استفاده روزانه از ضدآفتاب به‌تنهایی باعث کمبود ویتامین D نمی‌شود.

ضدآفتاب‌ها قرار نیست به‌طور کامل جلوی عبور نور خورشید را بگیرند؛ هدف اصلی آن‌ها، محافظت پوست در برابر آسیب‌های اشعه فرابنفش است.

حتی اگر فردی به‌طور منظم ضدآفتاب بزند، معمولاً آن را به مقدار کافی، در زمان مناسب یا به‌صورت یکنواخت در تمام نواحی پوست استفاده نمی‌کند. به همین دلیل، بخش کوچکی از اشعه UVB همچنان به پوست می‌رسد و تولید ویتامین D را در بدن فعال نگه می‌دارد.

از طرف دیگر، مدت زمان بسیار کوتاهی از قرار گرفتن در معرض آفتاب (حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز برای پوست صورت و دست‌ها) در بیشتر افراد سالم کافی است تا نیاز روزانه آن‌ها به ویتامین D تامین شود حتی اگر ضدآفتاب هم استفاده کرده باشند.

با این حال، افرادی که در مناطق کم‌آفتاب زندگی می‌کنند، یا پوست بسیار تیره‌ای دارند و همچنین سالمندان یا کسانی که زمان زیادی را در فضای بسته می‌گذرانند، ممکن است در معرض کمبود ویتامین D باشند. در این شرایط، مصرف مکمل‌های ویتامین D تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.

استفاده روزانه از ضدآفتاب به‌خودی‌خود عامل کمبود ویتامین D نیست، به‌ویژه اگر سبک زندگی فرد به‌گونه‌ای باشد که حداقل تماس با نور طبیعی را داشته باشد. در صورت نگرانی، بررسی سطح ویتامین D با آزمایش خون و مشورت با پزشک بهترین اقدام است.

مدت زمان مورد نیاز برای تولید ویتامین D

طبق پژوهش‌ها، تنها ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار گرفتن دست‌ها، بازوها یا صورت در معرض نور مستقیم خورشید (بدون ضدآفتاب)، چند بار در هفته، می‌تواند نیاز بدن به ویتامین D را تامین کند. این مقدار بسته به رنگ پوست، محل زندگی، فصل و ساعت روز ممکن است متفاوت باشد، اما به‌طور کلی، نیاز به تماس طولانی‌مدت با آفتاب نیست.

چه کسانی در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند؟

برخی گروه‌ها ممکن است علی‌رغم استفاده یا عدم استفاده از ضدآفتاب، در معرض کمبود ویتامین D باشند:

• افرادی با پوست تیره هستند. (به دلیل وجود ملانین بیشتر)
• افرادی که سالمند هستند.
• افرادی که در مناطق کم‌آفتاب زندگی می‌کنند.
• کسانی که همیشه در فضای بسته هستند.
• افرادی که استفاده بسیار دقیق و مداوم از ضدآفتاب دارند.

برای این گروه‌ها، بررسی سطح ویتامین D از طریق آزمایش خون و مصرف مکمل در صورت نیاز، بهترین راهکار است.

تفاوت شرایط آزمایشگاهی و دنیای واقعی

در زندگی روزمره، بسیاری از ما یا مقدار کافی ضد آفتاب نمی‌زنیم، برخی نواحی پوست را جا می‌اندازیم یا فراموش می‌کنیم آن را به‌موقع تمدید کنیم. همین اشتباهات باعث می‌شود مقداری از اشعه UVB همچنان به پوست نفوذ کند؛ و نکته جالب اینکه، همین مقدار برای تولید ویتامین D در بدن کفایت می‌کند. البته اگر به دنبال محافظت مؤثر هستید، آشنایی با روش صحیح استفاده از ضد آفتاب اهمیت زیادی دارد.

کرم ضد آفتاب و ویتامین D

خیلی‌ها فکر می‌کنند که ضدآفتاب، مخصوصاً انواعی با SPF بالا، به‌طور کامل جلوی رسیدن اشعه فرابنفش خورشید به پوست را می‌گیرد؛ اما واقعیت این‌قدر مطلق نیست. در شرایط آزمایشگاهی، ضدآفتاب با SPF ۳۰ حدود ۹۷٪ و SPF ۵۰ تا ۹۸–۹۹٪ اشعه UVB را مسدود می‌کند. با این حال، در زندگی واقعی، عواملی مثل مقدار مصرف ضدآفتاب، تعریق، تماس با لباس یا آب و حتی رنگ پوست فرد تاثیر زیادی در کارایی واقعی محصول دارند.

بیشتر افراد تنها نیمی از مقدار توصیه‌شده‌ی ضدآفتاب را استفاده می‌کنند، که باعث می‌شود قدرت محافظت آن عملاً نصف شود. از طرفی، رنگ پوست هم نقش مهمی دارد به عنوان مثال پوست‌های روشن حساس‌ترند و سریع‌تر تحت تأثیر UV قرار می‌گیرند، درحالی‌که پوست‌های تیره‌تر دارای ملانین بیشتری هستند که به‌طور طبیعی بخشی از اشعه UV را فیلتر می‌کند. بنابراین، حتی با استفاده از ضدآفتاب، مقدار کمی از UVB همچنان به پوست می‌رسد.

نور خورشید چطور باعث تولید ویتامین D در بدن می‌شود؟

وقتی نور خورشید، به‌ویژه اشعه فرابنفش نوع (B (UVB، به پوست ما می‌تابد، یک اتفاق جالب در بدن می‌افتد. در لایه‌های سطحی پوست، ماده‌ای طبیعی وجود دارد که وقتی در معرض این اشعه قرار می‌گیرد، به ویتامین D تبدیل می‌شود. این ویتامین ابتدا به‌صورت خام یا غیرفعال ساخته می‌شود و بعد از ورود به جریان خون، وارد کبد و سپس کلیه‌ها می‌شود تا در آنجا به شکل فعال و قابل‌استفاده برای بدن تبدیل شود.

این ویتامین فعال شده، نقش مهمی در بدن ایفا می‌کند؛ مثل:

• کمک به جذب بهتر کلسیم از غذا
• تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها
• حمایت از سیستم ایمنی بدن

پس وقتی برای مدتی کوتاه در روز، بدون ضدآفتاب و در معرض مستقیم نور آفتاب قرار می‌گیریم، بدن ما با استفاده از این نور، خودش ویتامین D می‌سازد

راهکارهایی برای حفظ سلامت پوست و جذب ویتامین D

بسیاری تصور می‌کنند که باید بین استفاده از ضدآفتاب و دریافت ویتامین D یکی را انتخاب کنند؛ اما واقعیت این است که با رعایت چند اصل ساده می‌توان به هر دو هدف ه محافظت از پوست در برابر آسیب‌های خورشید و تامین ویتامین D کافی برای بدن رسید.

۱. استفاده منظم اما اصولی از ضدآفتاب

• استفاده از کرم ضدآفتاب باید به‌عنوان بخشی ثابت از روتین روزانه مراقبت از پوست در نظر گرفته شود. اما نکته مهم اینجاست که فقط زدن ضدآفتاب کافی نیست بلکه نحوه استفاده صحیح از آن تعیین می‌کند چقدر از پوستتان محافظت شده است. برای اینکه ضدآفتاب عملکرد واقعی خود را نشان دهد، باید:
• به میزان حدود یک بند انگشت برای صورت (یا معادل یک سکه کوچک) استفاده شود.
• برای کل بدن حدود ۲ میلی‌گرم به‌ازای هر سانتی‌متر مربع پوست (معادل حدود ۲ قاشق غذاخوری برای بزرگسالان) نیاز است.
• همه نواحی در معرض نور خورشید، از جمله گوش‌ها، پشت گردن، بینی و پشت دست‌ها را پوشش دهد.
• و هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌بار تمدید شود به‌خصوص در صورت تعریق، شستن صورت یا شنا کردن.

در صورتی‌ که کمتر از مقدار لازم استفاده شود، میزان واقعی محافظت از پوست به‌شدت کاهش پیدا می‌کند، حتی اگر از ضدآفتابی با SPF بالا استفاده شده باشد. پس برای اینکه هم پوستتان سالم بماند و هم خیالتان راحت باشد، بهتر است ضدآفتاب را درست، به اندازه، و به‌موقع استفاده کنید.

۲. مواجهه محدود و کنترل‌شده با نور خورشید

کافی است بخش کوچکی از بدن (مثل ساعد) را در ساعات کم‌تابش (صبح زود یا اواخر عصر) و برای مدت کوتاه (۱۰ تا ۱۵ دقیقه) در معرض آفتاب قرار دهید.

۳. مصرف غذاهای سرشار از ویتامین D

ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین)، زرده تخم‌مرغ، قارچ و لبنیات غنی‌شده را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

۴. استفاده از مکمل‌های ویتامین D (در صورت نیاز)

در صورت کمبود و با تجویز پزشک، مصرف مکمل‌ها برای افراد با پوست تیره، سالمندان یا زنان باردار راهکار موثری است.

راهنمای خرید کرم ضدآفتاب

انتخاب کرم ضد آفتاب مناسب، فقط به عدد SPF خلاصه نمی‌شود. نوع پوست، شرایط آب‌وهوایی، سبک زندگی و حتی ترکیبات داخل محصول همگی در این تصمیم مهم نقش دارند. اگر تا امروز فقط به برند و قیمت نگاه می‌کردید، وقت آن رسیده با چند معیار حرفه‌ای و دقیق که در راهنمای خرید ضد آفتاب مطرح شده‌اند، خرید آگاهانه‌تری داشته باشید.

• دارا بودن ویژگی طیف وسیع به معنی محافظت کامل در برابر اشعه UVA و UVB
• بررسی PA (درجه حفاظت در برابر اشعه UVA)
• شناخت نوع پوست
• نوع فیلتر ضدآفتاب
• ضد آب و مقاوم در برابر تعریق
• چک کردن تاریخ انقضا
• توجه به بافت و میزان جذب

نتیجه‌گیری

استفاده از کرم ضدآفتاب به صورت روزانه و منظم، اگر با روش صحیح باشد، تاثیر قابل‌توجهی بر سطح ویتامین D بدن نمی‌گذارد. مطالعات معتبر جهانی تاکید دارند که در استفاده واقعی، جذب UVB به اندازه‌ای هست که بدن بتواند ویتامین D تولید کند. با رعایت اصول صحیح مصرف، بهره‌گیری از نور خورشید در زمان مناسب و رژیم غذایی سالم، هیچ تضادی میان سلامت پوست و سلامت استخوان‌ها وجود ندارد.