علائم هشداردهنده سکته مغزی چیست؟

یکی از فوریت‌های پزشکی سکته مغزی است که هر سال جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تهدید می‌کند. نکته مهم اینجاست که علائم سکته مغزی چیست و چطور می‌توانیم آن را سریع تشخیص دهیم. چون هر دقیقه در هنگام سکته مغزی اهمیت دارد و به اصطلاح به آن دقایق طلایی می‌گویند. اگر فردی دچار سکته مغزی شود و به‌موقع به اورژانس منتقل گردد، می‌توان از مرگ یا ناتوانی‌های جدی پیشگیری کرد. در این یادداشت همراه زیوامگ می‌شوید تا علائم سکته مغزی، عوامل زمینه‌ساز آن و راه‌های پیشگیری را به زبان ساده اما علمی مرور کنیم. دانستن همین اطلاعات می‌تواند روزی جان شما یا یکی از عزیزانتان را نجات دهد.

علائم سکته مغزی چیست؟

شناخت به‌موقع علائم سکته مغزی مهم‌ترین قدم برای نجات جان است.
برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک سمت بدن (دست، پا یا صورت)
• مشکل در صحبت کردن یا درک حرف دیگران
• تاری یا دوبینی ناگهانی
• سرگیجه شدید یا از دست دادن تعادل
• سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص

این علائم ممکن است به‌طور ناگهانی بروز کنند و حتی در عرض چند دقیقه شدت بگیرند.

سکته مغزی چگونه رخ می‌دهد؟

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به بخشی از مغز قطع یا کاهش پیدا کند. این مشکل معمولاً به دلیل انسداد رگ (سکته ایسکمیک) یا خونریزی در مغز (سکته هموراژیک) رخ می‌دهد.

قطع جریان خون باعث می‌شود سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه آسیب ببینند. بهتر است بدانید علائم سکته مغزی حاد به‌طور ناگهانی و شدید بروز می‌کنند که در این حالت باید فوراً به بیمارستان مراجعه شود.

دلیل سکته مغزی چیست؟

اگر نمی‌دانید سکته مغزی از چی به وجود میاد؟ در پاسخ باید بگوییم دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز آن شوند، از جمله:

• فشار خون بالا
• کلسترول و چربی خون بالا
• دیابت کنترل‌نشده
• سیگار کشیدن
• کم‌تحرکی و اضافه‌وزن
• استرس مزمن

پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از سبک زندگی متعادل جلوی پیشروی علائم بالا را بگیرید تا از خطر سکته مغزی در امان باشید. برای درمان فشار خون بالا راهنمای زیوامگ را بخوانید.

آیا سکته مغزی ارثی است؟

در واقع سکته مغزی به‌طور مستقیم «ارثی» نیست، اما عوامل زمینه‌ای ارثی می‌توانند احتمال بروز آن را بالا ببرند. یعنی شما علائم سکته مغزی ارثی ندارید، بلکه همان علائم سکته مغزی معمول (مانند ضعف یا بی‌حسی ناگهانی یک سمت بدن، اختلال در تکلم، تاری دید، سرگیجه و سردرد شدید) ظاهر می‌شوند. تفاوت در این است که اگر خانواده شما سابقه بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا یا بیماری‌های قلبی داشته باشند، ریسک سکته در شما هم بیشتر می‌شود. به بیان ساده:

• علائم سکته مغزی ارثی همان علائم سکته مغزی معمول هستند.
• چیزی که از خانواده منتقل می‌شود ریسک‌فاکتور (عوامل خطر) است، نه نشانه‌های جدید.

بنابراین اگر پدر، مادر یا بستگان درجه یک شما سابقه سکته مغزی داشته‌اند، بهتر است زودتر سبک زندگی‌تان را اصلاح کنید و غربالگری‌های پزشکی مثل اندازه‌گیری فشار خون، قند خون و چربی خون را به‌طور منظم انجام دهید.

چند نوع سکته مغزی داریم؟

قبل از معرفی در جدول، بدانید که سکته مغزی تنها یک نوع ندارد و هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند.

نوع سکته مغزی	توضیح کوتاه	شدت و عوارض احتمالی
سکته ایسکمیک	به دلیل انسداد رگ خونی	شایع‌ترین نوع (حدود ۸۰٪ موارد)
سکته هموراژیک	به علت پارگی رگ و خونریزی	خطرناک‌تر اما کمتر شایع
سکته مغزی گذرا (TIA)	علائم کوتاه‌مدت که رفع می‌شوند	هشدار جدی برای سکته اصلی
سکته مغزی پنهان	بدون علائم آشکار اما با آسیب مغزی	فقط در تصویربرداری مشخص می‌شود

شناخت این انواع کمک می‌کند تا بهتر بدانیم چرا سکته مغزی چگونه رخ می‌دهد و چه اقداماتی برای درمان لازم است.

آیا سکته مغزی باعث مرگ می‌شود؟

پاسخ کوتاه این است که: بله، سکته مغزی می‌تواند مرگ‌آور باشد. مخصوصا اگر نوع آن شدید باشد یا درمان دیر شروع شود. آمار جهانی نشان می‌دهد که سکته مغزی دومین علت مرگ‌ومیر در دنیا است. اما نکته مهم اینجاست که سکته همیشه به معنای پایان زندگی نیست.

اگر فرد خیلی سریع به اورژانس منتقل شود و در همان ساعات طلایی (معمولاً ۳ تا ۴.۵ ساعت اول) درمان مناسب دریافت کند، احتمال نجات و حتی بازگشت بخش زیادی از توانایی‌های جسمی وجود دارد. بسیاری از بیماران پس از سکته، با توان‌بخشی، فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی می‌توانند زندگی فعال و نسبتاً طبیعی داشته باشند. عواملی مثل:

• سن
• شدت سکته
• محل درگیری مخ
• و بیماری‌های همراه (مثل دیابت یا فشار خون بالا)

در تعیین پیامد نهایی مؤثرند. به همین دلیل، شناخت سریع علائم سکته مغزی چیست و اقدام فوری، می‌تواند تفاوت بین زندگی و مرگ را رقم بزند.

افرادی که سکته قلبی داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی قرار دارند. دلیل آن، مشکلات عروقی و لخته‌های خون است.

آیا سکته مغزی پشت سر هم و چند بار سکته مغزی باعث مرگ می‌شود؟

گاهی سکته مغزی ممکن است تکرار شود. به آن سکته مغزی پشت سر هم می‌گویند. هر بار سکته می‌تواند آسیب جدی‌تری وارد کند و احتمال مرگ یا ناتوانی را افزایش دهد. هیچ عدد قطعی برای «چند بار سکته مغزی باعث مرگ می‌شود» وجود ندارد، اما خطر مرگ پس از هر بار افزایش می‌یابد.

بسیاری به اشتباه گمان می‌کنند که سکته مغری الزاما باعث کاهش طول عمر می‌شود. درحالی که بسیاری از افراد بعد از سکته مغزی به زندگی ادامه می‌دهند. طول عمر بعد از سکته مغزی بستگی به شدت سکته، سرعت درمان و سبک زندگی بعد از آن دارد. توان‌بخشی و مراقبت پزشکی می‌تواند کیفیت زندگی و امید به زندگی را بهبود دهد.

جلوگیری از سکته مغزی: چگونه از سکته مغزی جلوگیری کنیم؟

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. راهکارهای اصلی عبارتند از:

• کنترل فشار خون و دیابت
• ترک سیگار و الکل
• فعالیت بدنی منظم
• رژیم غذایی سالم (میوه، سبزیجات و غلات کامل)
• کاهش استرس و خواب کافی

همان‌طور که دیدید، بیشتر عوامل مؤثر در جلوگیری از سکته مغزی به سبک زندگی مربوط می‌شوند. یعنی شما با تغییراتی ساده اما پایدار، مثل رعایت رژیم غذایی سالم یا کنار گذاشتن سیگار، می‌توانید ریسک سکته را به‌طور چشمگیری کاهش دهید. به یاد داشته باشید که حتی فعالیت‌های کوچک روزانه مانند پیاده‌روی ۳۰ دقیقه‌ای یا خواب کافی شبانه، به اندازه مصرف دارو اهمیت دارند. بنابراین اگر از خود می‌پرسید چگونه از سکته مغزی جلوگیری کنیم، پاسخ در انتخاب‌های روزمره شما نهفته است. آیا می‌دانید چه خوراکی‌هایی استرس را کاهش می‌دهند؟

جمع‌بندی

در میان بیماری‌های ناگهانی و جدی که غفلت از آن می‌تواند به مرگ یا ناتوانی دائمی منجر شود، نام سکته مغزی بسیار پررنگ است. شناخت به‌موقع علائم سکته مغزی، توجه به عوامل خطر و تغییر سبک زندگی بهترین راه برای محافظت از خود و خانواده‌تان است. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. بنابراین با کنترل فشار خون، تغذیه سالم، ترک سیگار و فعالیت بدنی منظم، می‌توانید احتمال سکته را به حداقل برسانید. و اگر روزی شاهد بروز این علائم در خود یا اطرافیانتان بودید، سریع‌ترین واکنش، تماس با اورژانس است. زندگی در دقایق طلایی نجات پیدا می‌کند.